E-ticaret ve Hukuk Tarihçe

Elektronik ticaret, kısa adıyla e-ticaret 1990’lı yıllarda internetin popülerlik kazanmasıyla ticari hayatın bir parçası olmaya başladı. Elektronik ticaret aslında elektronik cihazların kullanılmasına başlanılmasından itibaren yaygınlaşmaya başlamıştı. Örneğin faks cihazlarının yaygınlaşmasıyla işletmeler; teklif formları, fiyat listeleri ya da katalogları fakslama yoluyla iletip, alış-satış dünyasının bir nebze de olsa hızlanmasına katkı sağlamışlardır. İnternetin 2000’li yıllarda artık insan hayatının vazgeçilmez bir unsuru olması sebebiyle özellikle Avrupa ve Amerika’da işletmeler ürünlerini internetten pazarlamaya başladılar. Güvenlik protokolleri ve devamlı bağlantı erişiminin sağlanmasıyla ticaretin boyutu katlanarak arttı. Öyle ki 2001 yılında bu ticaret hacmi sadece B2B (işletmeler arası ticaretin) 700 milyar dolarlık işlemi kapsadığı ifade edilmektedir.[1] Ülkemizde batıdaki kadar hızlı ve hacimli elektronik ticaret olmasa da hatırı sayılır düzeylere geldiği söylenebilir.

Dünya genelinde internetin yaygın olarak kullanılması ile ticaret ağı genişlemiş, ihtiyaçlar doğrultusunda e-ticaret sektörü ticari hayatın olmazsa olmazı olmuştur. Bugün hiç gitmediğiniz, dilini dahi bilmediğiniz ülkelerden sipariş verip kapınıza kadar getirilmesini sağlayabilirsiniz.

Ticaretin bu derece evrensel ve kolay olması beraberinde işin ayrılmaz parçası olan sektörleri ve hizmetleri de geliştirme ihtiyacı doğurmuştur. Lojistik firmalarının hizmet kalitesini artırması ve filolarını güçlendirmesi buna en güzel örnek olabilir. Kargo şirketlerinin personel ve şube sayılarını artırması yine e-ticaretin gelişmesinin neticesi olarak düşünülebilir. E-ticaret sektörünün hukuk ile buluşması bu sektördeki etkileşimin ve hacmin artmasından kaynaklanmaktadır. Fiziki pazarların, mağazaların ya da çarşıların internet ortamında sanal mağazalara dönüşmesiyle ticaret hukukunda da bu yönde gelişmeler yaşanması zorunlu hale geldi. Bir tarafta tüketici bir tarafta satıcı ya da sağlayıcı olduğu düşünüldüğünde, olası uyuşmazlıkların ne şekilde çözüleceği de belirli olması gerekmektedir. Tarafların bir araya gelerek gerçekleştirdiği alış ve/veya satışlar için belirlenen hukuk uygulamaları söz konusu e-ticaret olunca yeterli ve ihtiyaca yönelik olmadığından bu alanda da düzenleme ihtiyacı doğmuştur. Nitekim 05/11/2014 tarihinde resmi gazetede yayımlanan 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve yönetmelikler ülkemizdeki elektronik ticaretin ana çerçevesini belirleyen mevzuat olmuştur.


[1] Emre BALSÖZEN, “Türkiye’de E-Ticaret”, 02 Nisan 2019, https://prezi.com/p/91lwq8bfbrb6/turkiyede-e-ticaret/ (Erişim tarihi 1 Kasım 2021)